Auteur: Igor van der Wal

Μῆνιν ἄειδε, θεά, Πηληιάδεω Ἀχιλῆος

Mijn Achilleshiel bevond zich deze week in mijn darmen. De kleine ervan was in een kronkel geraakt, geknikt, dubbelgevouwen, god weet hoe, maar pijn doet het wel. Er loopt dan niks meer door en voor je weet zit je te kauwen op je eigen poep, bah! Zover is het niet gekomen want bij de spoedeisende hulp wist men van aanpakken. Diverse onderzoeken die normaal in maanden worden afgewerkt, gingen nu simultaan of in rap tempo achter elkaar door. Ik werd geanalyseerd en gefotografeerd met alle denkbare belichtingsmethodes. Mijn maag werd leeggehaald, het slangetje door mijn neus frotten was nog het ergste moment van deze reis, maar ik mocht de verpleegster keihard in de arm knijpen. De eerste nacht, waarin de secondes op de klok erg langzaam wegtikten, zong Townes van Zandt waiting around to die. Er werd in de gewoon doorgewerkt, kreeg ik toedieningen, vette dope en ’s morgens zei de arts in kwestie: tja, we kunnen wel door blijven onderzoeken of hopen dat het wel vanzelf goed komt, maar er is nu een plekje in de operatiekamer, let’s do it, ik ga de witte tunnel in. Een uur later werd ik door drie zaalzusters van bed naar tafel geheveld en verdween ik in de narco-wereld, mijn laatste gedachte: wandelen in mooi Spaans-Arcadisch berglandschap, met dat beeld zou ik weer willen ontwaken. Het volgende moment lag ik in een felverlichte zaal met systeemplafond waar al mijn collega’s druk aan het werk waren. De drie zaalzusters verwelkomen me in de nieuwe wereld.

Zoals de artsen in hun rapportages schrijven: “de closed loop van de gedilateerde en geinjiceerde jejunum (kortweg: een ileus) is met meckelen Laparoscopisch opgeheven.” Ik voel het zo: ik ben een paar gaten in mijn lijf verder, in mijn slaap in mijn lijf is flink gerommeld met slangen en tangen, afwachten of mijn systeem weer op gang komt. Met vla en gore papjes en een slecht bed, wachten tot de zon weer gaat schijnen, de Odyssee begint. De klok op de kamer tikt nu wat sneller, het werd 29 februari, die 30 en 31 februari volgen na mijn ontslag.

In die paar dagen stelden meer dan 50 zorgmedewerkers zich aan mij voor, allemaal even betrokken en aardig. Ik herinner me zuster Danielle die met me afsprak dat ze me zou terugzien na de operatie, zuster Zoë die het slangetje uit mijn neus trok, en zuster dokter Anita die me ontsloeg. Bij de uitgang van het ziekenhuis hingen de spandoeken tegen alle zorgbezuinigingen.

In 12 augustus 2026 zal ik in het Spaanse-Arcadische berglandschap zijn: De zon is dan van de hemel verdwenen en een ongelukkige duisternis overvalt de wereld.

Dat noorderlicht dat moet nu maar eens gezien worden. Een groepsreis met een ongeneeslijk positieve gids greep elke mogelijkheid aan om achter de wolken de zonnestormen die interactie aangaan met het aardse te kunnen zien. Naast de diverse variabelen, zie laatste plaatje hieronder, was altijd het advies: maar misschien valt het mee! En zochten we buiten een donker plekje met weids uitzicht. Naast enkele vegen noorderlicht (chemtrails?), vielen ook maanbogen (woke gedoe!) en parelmoerwolken (is dat echt?) ons ten deel.

Ondanks het gebrek aan zon was er overdag wel licht, dat werd gereflecteerd via de sneeuw. Een dag- en nachtritme was er dus wel degelijk.

Diertjes

Mijn wensdier was de poolvos (hij was bij het hotel komen kijken, getuige de sporen), Judith wil graag een veelvraat zien: de wolverine.  Op jacht naar walvissen, de orka’s waren echter al jaren op andere plaatsen haringen eten. De ijskonijnen dooiden weg, want het klimaat was weer eens in de war. Boven ons hoofd de zeearend, de vliegende deur. In zee en langs de kust een ottertje, maar toen keek ik net de andere kant op. Onderweg op de heenweg een eland en op de terugweg een rendier. Getracht nog een zalmforel te vangen op het ijs, maar ze beten niet bijster. Ook getracht een rendier te vangen met een lasso, zoals de Samen doen. Wij bakten er niets van.

Wat aten we allemaal: rendier, eland, walvisworst. Stokvis, bruine kaas, knepen een tube kaviaar als ontbijt leeg. Het ijskonijn was niet te verschalken.

Kilpisjärvi

Aan de voet van de heilige berg Saana staan wat huisjes, 151 inwoners, een hotel, een tankstation, supermarkt waar Noren drank kopen, en een excursiestartpunt kilpissafaris.fi waar Jussie de scepter zwaait. Zij rijdt voorop als we met sneeuwscooters naar Zweden crossen en naar Noorwegen: het drielandenpunt; wij waren gekleed in astronautenpakken tegen de koude, het was hooguit 8 graden beneden nul, we hadden minus 30 graden verwacht.

De vriend van Jussi: Essi loopt voorop als we door diepe sneeuw met onze sneeuwschoenen lopen (wie doet er mee: hardloopwedstrijdje! Ik) of hij rijdt ons in een busje naar daar waar we wezen willen. Hij wijst op de bergen om ons heen: lawines elke morgen!

Mars Arlak is een Samen, of Lap zoals je hem vroeger noemde. Hij vertelt met Fins-droge humor over het harde leven van een rendierhouder. Rendierhouder blijkt uit onderzoek het zwaarste beroep te zijn (mijnbouwer 2e – loodgieter het meest bevredigendst). Mars sprak over werkrendieren en vleesrendieren, hun respect voor de natuur en de afschuw die ze oproepen bij de andere Finnen omdat ze de vooruitgang tegenhouden (geen mijnbouw, geen spoorweg over hun terrein). Over dat nu opeens als indigenous people gezien worden: dat kan alleen maar als er gekoloniseerd wordt. Dan nog het voederen van de werkdieren met korstmossen, de grote kudde was ver weg in de sneeuw, ze kunnen 1000 dieren uit elkaar houden door de variatie in witheid. Naast woorden voor sneeuw zijn er dus ook veel woorden voor wit (waarschijnlijk dezelfde woorden). Luister naar Mari Boine of Koola – joik Idja.

 

Sommarøya

De huttenbaas was een invalide. Halvar gaf geen hand want die had hij niet. Zijn berghut kijkt uit over zee en op de berg Hillesøy en staat vooral donker, ‘s nachts moet hier het Noorderlicht in alle luister te aanschouwen zijn, dus wij er telkenmale heen, met de camera kijken of een vlekje in het zwerk aanwezig is. Of liefst met het blote oog. Ook al is de zonneactiviteit top en de aarde ontvankelijk voor ontvangst, met bewolking zie je niets. Hooguit voel je regen of sneeuw. Hoe slecht de voorspelling is, hoe negatief en teleurgesteld je mindset daarom ook is, er blijkt altijd wel een gaatje voorhanden. Net als in nooit meer slapen zijn de mooiste noorderlichtuitingen pas te zien als ik weer thuis ben.

De zee de zee. Met een bootje hobbelden we over de golven, richting Senja. Her en der een eenzaam huisje, aalscholvers en meeuwen vlogen met ons mee. Zoals gezegd, de walvissen lieten het afweten.

Omdat de berg er is, klauterden we met Halvar naar de top. Hij rende vroeger als jonge god in 10 minuut 14 seconden omhoog, maar in een klein uur lukte het ons ook. Miljarden jaren oude pegmatiet en gneis, absoluut pré-Alpien, striemende sneeuwblokken, natte kleren, koude handen, diep onder het pad een kolkende zee. Op top de radarpost, buurman Rusland is toch niet helemaal te vertrouwen, ook al vielen ze Noorwegen nooit aan. De vele Noorse eilanden om ons heen, azuurblauwe zee mét koraal, daarvoor hoef je niet naar Bonaire. Halvard haalde uit zijn rugtasje hete koffie en chocolade. De extra energie voorkwam niet dat ik uitgleed op de terugtocht, omdat in het donker het reliëf niet helemaal scherp is. Je geest speelt tijdens zo’n val de gebeurtenissen heel traag af, dan valt het toch mee. Of heeft het tijdsbesef te maken met het verhaal over Sommarøya dat de gemeente geen tijd hoeft te voeren? Horloge achterlaten bij de brug. Halvar is nog boos over dit fakenieuws van een  journalist in een plaatselijk sufferdje. De hele wereld nam het bericht over, de BBC vroeg Halvar hoe hij wist wanneer hij moest eten, werken, neuken, als er geen klok was. Het lijkt mij inderdaad een groot probleem, geen horloge om.

Saaiheid en een land zonder prikkels, daar had ik me op verheugd. Lekker niks doen. Lekker voor mijn tent een boek lezen. Op een dorpspleintje mijmeren terwijl de dorpsbewoners om me heen in de weer waren. Geen te bedwingen bergtoppen of attracties die me lokken. Het liep natuurlijk anders.

Zeeland

Voor de tent vliegen de prikkels om je heen: de muggen in het moeras. In de auto dus Deense boeken lezen, gemiddeld een moord per 5 bladzijden. De Denen hebben geen gezellige pleintjes waar iets gebeurt. Ze hebben er wel een handje van om elk dingetje op te blazen tot een uniek natuur- cultuur- of historisch hoogtepunt. De Deense Alpen lokken!

Het landschap bestaat voor 99% uit graanakkers met af en toe een protestante kerk of een Viking-grafheuvel. Soms is er rogge in plaats van graan. Af en toe steekt een hert zijn oren uit boven het graan, is er een heel oude boom met een verhaal, een zwerfkei of een kasteel van een koning, meestal van een van de 19 Frederikken.

Het land glooit en is dus prima fietsbaar. Zo reden we naar Kopenhagen, waar Bart en Eva wonen. Vandaar zochten we de grens op, die van de Krijt en Tertiair. De meteoorinslag 55 miljoen jaar geleden bracht een vloedgolf teweeg van 2 km hoog die over de aarde heen stuiterde. Alle rommel die die golf meenam werd als een kleilaag in de zeeën afgezet. Die kleilaag, maar een paar cm dik, is nergens zo mooi te zien als bij Stevns Klint. Lekker wroeten in die bijzondere laag, die laag is nog radioactief ook met Iridium, ruimtestof uit die meteoor. Mons Klint iets verderop is voor later.

Jutland

Denemarken bestaat uit heel veel eilanden en een vasteland: Jutland, dat overigens ook veel eilanden bevat zo tussen de fjorden. Ook hier heel veel graanvelden met af en toe een Viking grafheuvel, of een hunebed, waar Vikings zich konden laten begraven of verbranden. De dood is in Denemarken nooit ver weg. Zelfs de 1000 jaar oude bomen werden gelinkt aan de Vikings.

Helemaal in het noorden, daar waar de Noordzee en Skagerak samenkomen, ligt het dorp Skagen (zeg maar gerust Skéén, die Denen slikken heel veel letters in, ze praten alsof ze kotsen). Daar wandelen de duinen, ze stuiven over de bossen heen die na 50 jaar weer opleven uit de dennenappels die uit het inmiddels voortgewandelde duin ontkiemen.

De Waddenzee houdt een keertje op, tot in Denemarken zijn er nog wel Waddeneilanden, maar op enig moment is er gewoon Noordzeestrand zonder Wadden. Met kliffen: op een paar plaatsen in het land komt de kalksteen aan de oppervlakte, helemaal in het oosten en helemaal in het westen. Op de enige klif in het westen nestelen de drieteenmeeuwen, dat is hier echt een natuurhoogtepunt. Ietsje verderop ligt het Slettestrand, het strand ligt er vol met schepen die met trekkers uit zee worden gesleept. In het dorp woonden veel scheepstimmerlieden en sletten dus, kennelijk.

Weer iets verderop ligt het eiland Fur, met stenen die aan het oppervlak zichtbaar zijn: getuigen van een rottende zee (moler-klei) en vulkaanuitbarstingen (voor mij niet te zien, maar het eiland Fur bezoek ik later nog wel eens).

De Funen

Het eiland Funen bevat wel een groot aantal prikkels van formaat: Odense, de stad van H.C. Andersen, die van de sprookjes, het graf van een Grote Viking, die zich in een schip liet begraven, met 41 dode paarden natuurlijk, leuk voor later. En dan natuurlijk de Deense Alpen, pfff, zo noemen ze aanmatigend een heuvel van iets meer dan 100 meter hoog, een zandbult uit de IJstijd, best een mooi landschap, daar niet van, vergelijkbaar het “de Hollandse Himalaya” of “Klein Zwitserland”. In Nyborg staat overigens het kasteel, bekend van Danehof, we zouden dat nu het Wereld Economisch Forum noemen, waar de elite het allemaal regelt. Nyborg moet ik nog eens doen. We kozen voor een ander kasteel nabij Faaborg, oude meuk met heel veel kussens en trappen.

Kortom: hoe je in een saai land toch heel moe kunt worden door de prikkels die ik zelf opzoek.

Schuldig landschap

Mijn ervaringen in Denemarken werk ik verder uit in de novelle “Schuldig Landschap”. Lees hoe twee landschappen, het ruisend graan in Jutland rond het dorpje Birgittelyst en de rotsige zuidoostkust van Spanje rond het dorpje Palomares ingrijpend door mensenhand in tijd veranderen. Moordend landschap en landschap voor dode mensen.

Hebzucht, godsdienst (Ásatrú), milieucriminaliteit, wel- en moordlust komen samen in de persoon van Harald Bagger, directeur van een grondreinigingsbedrijf en bedenker van een innovatieve wijze van grondreiniging, tevens echtgenoot van dé Jeanette. Over het Grote Deense Vertrouwen en hoe je daar mee om kan gaan.

Lees je alvast maar even in en luister naar Porque te vas?

The Nordic Waste landslide scandal in Denmark

Palomares en de bommen 1 

Palomares en de bommen 2

Porque te vas?

 

 

 

Je weet: ik hou van clubjes: een leesclub, loopclub, fotoclub, geologenclub. Net als Werther Nieland wil ik een clubje.

Met mijn nieuwe club, de vogelclub, vloog ik naar Lesbos, het vogeleiland bij uitstek.

Wat is eigenlijk een vogelaar? Een witte grijze bebaarde Engelse man met hoedje en dikke buik waarop een telelens of telescoop. Rijdt in een wit autootje dat bruusk op welke weg dan ook stopt. Of dromt in het veld samen, elkaar Latijnse namen toefluisterend. Van al die vinkjes hebben we hooguit de helft. Maar onze (oranje) kijker en telescoop van svarovski dwingt ontzag af en horen we erbij. Via een constant piepende app-groep worden waarnemingen doorgegeven: robo in kala (=roodborstje in de zoutpannen bij Kala Kalloni). Het is een Waar is Wally voor volwassenen: zoek de vogel.

De zoutpannen bij Kalloni

De golf van Kalloni is een ontplofte en met zeewater volgelopen vulkaan, een caldera. Allerlei verschillende habitats met moerasjes, rivier, velden, rotspartijen en bos. De vogelrijkdom is goed beschreven en iedereen heeft de beduimelde veldgidsen onder de arm. In ons hotel louter vogelaars die al bij het ontbijt met elkaar kwetteren en hun belevenissen van de vroege uurtjes uitwisselden.

Hier ook de Griekse tempel gewijd aan Zeus, raar oppergodje, zou in deze tijd via grensoverschrijdend gedrag gecanceld worden. Verder kan ik als onverzadigbaar en verveelde puber nog wel wat ronddarren, het dorpsplein met alle avonturen of juist dorpse saaiheden, zoals het uitladen van een vrachtwagen met boomstammen. Verder genoeg te lezen mee: alle nog bewaarde of gereconstrueerde dichtregels van Sappho en de gedichten van Nobelprijswinnaar Odysséas Elýtis, de Ilias en de Odyssee, de spinoff over de mythologische heks Circe en natuurlijk de Tolk van Kabul, over de vluchtelingen in Moria. Van vluchtelingen of aangespoelde kinderen geen spoor meer over. Iedereen vraagt daar altijd naar: “Heb je geen last van al die vluchtelingen?”

Topvogel hier: Turkse boomklever, in een oude boom met 30 mensen erom heen. Maar het woudaapje was het leukst, zoals hij tussen het riet door klautert.

De versteende bomen bij Sigri

De westelijke punt, het pre-Alpine basement van het eiland ligt hier te schisten. 19 miljoen jaar geleden lag hier een tropisch woud met segoias, ginkgo’s, eiken, laurier. De bomen werden verschroeid, omver geblazen en overdekt door puin uit vulkanen. en dat dan vier keer. Het petrified forest is een juweeltje (de reis waard): kwarts en opaal heeft in de loop der tijd het organisch materiaal vervangen, sommige bomen staan nog overeind, anderen liggen om, de wortelstelsels zijn nog goed te zien evenals de restanten van bladeren en vruchten. Mijn geologenhart sloeg over.

Dit gesteente trekt weer vogels aan en die weer vogelaars. Op de meest gruizige weggetjes staan de witte autootjes met uit de ramen stekende lenzen.

Topvogel hier: groepen bijeneters. Alsof je in club tropicana bent.

De hete bronnen bij Mithymna (Molyvos)

De noord-oostkust van Lesbos. Voor de kust ligt het onbewoonde Rabbit Island, daar kan je als nog vers stel worden afgezet om de hele dag in de duinen te kunnen neuken. Iets verderop ligt Turkije, daar geldt het omgekeerde. De Turken dringen hun internet nogal op aan de Grieken, menig toerist raakt honderden Euro’s geld kwijt door roaming buiten de EU. De vulkanische activiteit laat zich nog voelen in de heetwaterbaden, het grondwater is daar 400 graden en de vrouwen van het dorp komen in de badkoepeltjes gezellig bijkletsen, de mannen kletsen in de haven.

Molyvos is wat mondainer dan de andere twee plekken, en het was orthodox Pasen, familiefeest met lammeren, gejengel en gezwaai met olielampen in de kerken, en optochten en vuurwerk toe. Het was ons al opgevallen dat overal boeren in hun pickup truckjes schapen vervoerden. Die gingen naar de slacht. Eerst worden de ingewanden verwerkt, die zaterdag-voor-pasen-soep heb ik weggekregen, de restauranteigenaar sloeg zijn armen om mij heen als dank en drank toe (ouzo). De zondag-met-pasen-soep schijnt nog lekkerder te zijn.

De bevolking is aardig, attent en behulpzaam en spreekt goed Engels (maar als een ooit mooie vrouw nog maar 2 tanden over heeft, is het slecht te verstaan). In restaurants wordt een dessert als tapa aangeboden, in winkels kreeg ik gratis bier mee.

Er valt overal wel wat te wandelen:, wij volgden de Lesbos-trail in een mooi gebied nabij Petra, weg slissende slang, agressieve bolletjesbrandnetel, de bijeneter blijft je blij maken. Reliëf, geuren van kruiden, vogels en insecten in overvloed.

Ook zeker de moeite waard (of een herbezoek aan het eiland): valleien met watermolens met de bron van de eeuwige jeugd (gezocht, niet gevonden), dorpjes die verwoest waren door aardbeving (katerdag), sappige weitjes met orchideeën nabij de Olympus (te droog). Medio april is (dit jaar) een nog betere tijd, maar de natuur hield zich weer eens niet aan de kalender.

Topvogel: de oostelijke isabeltapuit, het is wel mooi zo, dat gevogel, slepen met de telescoop, het getreuzel op één plek, het onderscheid aanbrengen tussen de vogels omdat de een een dikker streepje over zijn ogen heeft dan de ander. En als fotograaf: er zijn zoveel veel mooiere foto’s dan ik ooit zou kunnen malen.

Op reis met een vogelclub is ook omgaan met teleurstellingen. Je verwacht de blauwe scharrelaar te zien, een hop, desnoods de pelikaan. Die laten zich niet zien. Het gevaar van onbevredigdheid ligt op de loer, of ik verwacht te veel.  Ik ga in ieder geval met een kater, of twee, naar huis, keus genoeg.

Met de fotoclub een weekend naar Leuven, de universiteitsstad en de stad van Stella Artois, het bier dat je bestelt en er een aspirine bijkrijgt. Oude gebouwen zijn onherstelbaar verbeterd. Wally bezoekt de anatomische les.

Hou je van wetsartikelen en verhalen die maar dooremmeren en hou je van bananen?

Dan is dit boek -een synopsis voor een novelle- voor jou. Waarin inzicht wordt gegeven in het tot stand komen van een wet. Wat is een banaan? Hoe krom mag een banaan zijn en hoe meet je deze kromte. En hoe regel je dat allemaal? Wie kan daar wat op tegen hebben? We volgen de periode van het tot stand komen van het wetstelsel. Gezien vanuit de perspectieven van de ambtenaar Iggy, zijn leidinggevenden, de markt en de lobbygroepen, de directeur-generaal, de minister en de politiek.

De aanleiding

1. Op de plantage

Waarin Iggy op de plantage moeite doet om de huidige wetgeving te begrijpen en heel veel formulieren invult voor het verbouwen, verdelgen van insecten en schimmels, oogsten, keuren, verhandelen en uitvoeren van bananen. De regeringstoren torent aan de horizon irritant uit boven de plantages. Iggy besluit van binnen uit de regels eenvoudiger en beter te maken.

2. Chaos

Waarin het systeem op het ministerie vastloopt omdat achterstanden bij vergunningverlening en goedkeuringsbesluiten voor pesticiden niet meer zijn in te halen. De bode (verwoed postzegelverzamelaar) heeft een dagtaak aan het schuiven van dozen en verdeelt de papieren over de 36 verdiepingen van het ministerie. De ambtenaren komen in opstand tegen hun managers.

3. Het Wilde Westen

Waarin de fruittelers en handelaren lekker hun gang kunnen gaan met monoculturen en het spuiten van gif tegen schimmels (en het toevoegen van verslavende stofjes), dit moet op geduldig papier, veel papier, worden verdoezeld. Eigenlijk weten ze ook niet meer wat ze aan het doen zijn. Ze vinden dat er een heksenjacht gaande is tegen het gebruik van landbouwgif of bestrijdingsmiddelen, die moeten voortaan gewasbeschermingsmiddelen genoemd worden. De bananenkoning legt uit dat de banaan kwetsbaar fruit is en dat gif noodzakelijk is.

4. Rondlopen

Waarin Iggy solliciteert naar een baan als beleidsadviseur Bananen met als taak de wet- en regelgeving rond te laten lopen. Hij geeft goede woorden aan zijn inzet, aan de vraag wat in zijn ogen een topdag en een kutdag is en hoe hij in zijn huidige functie aan duurzaamheid doet. En dat hij zin heeft om maatschappelijk bezig te zijn, een echte stelseldenker is en ervaring heeft om alles rond te laten lopen.

5. Inhuur

Waarin de directeur-generaal Topy Tamboer een taskforce opricht om een nieuwe wet te maken met als doel de ongebreidelde markwerking te beteugelen en de wereld beter en schoner te maken, gelet op het milieu en het klimaat. Er wordt een organisatie op poten gezet met 10% ambtenaren met vaste aanstelling en 90% inhuur. Topy steekt bij een oploopje een vlammende speech af “I have a dream”.

6. Start van het wetgevingsproces

Waarin de minister een besluit neemt de Wet Groente en Fruit te moderniseren waarbij 50 wetten, 135 besluiten en 750 regelingen opgaan in één stelsel. Doel is om de markt steun te bieden om eenvoudig gewassen te telen en te verhandelen. De minister van Oorlog heeft belangstelling voor de fabricage van pesticiden.

De wet

7. Eerste werkdag

Waarin Iggy vecht om een werkplek en probeert contact te leggen met zijn collega’s die de hele dag met noise-canceling achter hun computer zitten te typen. Hij ontdekt dat ze allemaal manager zijn. Iggy leert koffiedrinken en het verschil tussen groente en fruit.

8. Planning

Waarin het management een planning opstelt om binnen een jaar een nieuw wetgevingsstelsel in te richten. Een kerstboom van bouwblokken, werkgroepen, klankbordgroepen, koepels, introspectieteams en checks and balances wordt opgetuigd. Met heel veel managers, achter hun bureau, onder hun niveau. De muren hangen vol met banaan-gele post-its.

9. Paaltjes en lijnen

Waarin tijdens een kick-off met brancheorganisaties de bananenkoning zijn concurrentiepositie benadrukt en in zijn nopjes is omdat hij paaltjes heeft geslagen en de lijnen heeft getrokken.

10. Kamertjes

Waarin Iggy wordt rondgeleid in de Eerste en Tweede Kamer, de achterkamertjes voor de politici, de ambtenarenkamertjes, een piepkleine rookruimte (waar de dealtjes worden voorbereid) en de ontspanningskamertjes waarin de dealtjes worden beklonken en ambtenaren hun spanningsboog kunnen laten vieren. Ambtenaren kunnen, als ze zin hebben, elke dag hun rijkspas deponeren in bakjes, waar elke middag lukrake koppeltjes geformeerd worden, onder het motto “teambuilding” en “ken je collega”.

11. De boeddha

Waarin Topy als boeddha de weekstart opent en meldt dat de minister er zin in heeft. Ook de markt en de ketenpartners hebben er zin in. Iedereen heeft zin in Groente en Fruit. De wet wordt in 3 weken in elkaar geknipt en geplakt. Na afloop champagne.

12. Wat is een banaan

Waarin de lijn als ontwerpwettekst voor het begrip banaan wordt geaccordeerd: “Een banaan is een gele of groene licht gekromde weeë vrucht, die afkomstig is van de bananenplant” (artikel 1, Groente en Fruitwet). En: “Bij algemene maatregel van bestuur wordt de kromming van de banaan vastgesteld” (artikel 48, lid 3, onder a, sub e).

Het conceptbesluit en consultatie

13. Inspiratie

Waarin Iggy wordt gekoppeld aan wetgevingsjurist Betty Bataat. Samen letteren ze de artikelen van het besluit uit over de kromming van de banaan (boogstraal uitgedrukt in graden) en Iggy schrijft de memorie van toelichting. Betty, die nog nooit een banaan heeft gezien of gegeten, merkt op dat Iggy inspiratie moet halen uit de toelichting op de wet uit 1864. Het wordt een uitgebreide toelichting waarin de banaan in biologisch (afstamming, het kloonmechanisme), historisch, wettelijk en vormtechnisch perspectief wordt geschetst, waarbij ook excuses voor het slavernijverleden in wordt verwerkt; daar was geen behoefte aan. Iggy killt zijn darlings. Het eerste woordje “Het” en verderop nog de woordcombinatie “een banaan” doorstaan de toetst van de kwaliteitscontroleur en de communicatiepolitie.

14. Escalatie

Waarin de bouwblokcoördinator de ambtenaren van een ander ministerie de huid vol scheldt vanwege het gebrek aan afstemming over de keuze van een meeteenheid voor het beschrijven van de kromming van de banaan. Er wordt geëscaleerd en de directeuren generaal hakken na drie maanden een knoop door, de kromming moet worden uitgedrukt in graden en niet in gon of radialen.

15. Markt

Waarin de marktpartijen vertellen dat ze vooral minder regels nodig hebben, omdat ze anders geen winst kunnen maken. Om concurrentie vanuit het buitenland uit te sluiten én vanwege de kwetsbaarheid van de banaan zijn wel veel strengere regels nodig. De bananenkoning maakt melding van uitstervingsverschijnselen van de huidige banaan.

16. Verliefd

Waarin Iggy eindelijk tijd heeft om uit het raam met uitzicht te kijken en een knappe communicatieadvisette weerspiegeld ziet waar hij gedurende haar twee fantastische dagen bij het ministerie achteraan blijft lopen en de ontspanningskamer hen comfort biedt. Uit de ontspanningskamer klinkt het ministerieel gekir en gegil boven alles uit.

17. Segway

Waarin Topy met een Segway het oploopje binnenrijdt en meldt dat de minister een appelflauwte heeft en voorlopig uit de running blijft. De wet loopt hierdoor beslist geen vertraging op, want een jonge minister neemt het over, ze is gepromoveerd in de urologie, dus dat komt goed. De nieuwe minister heeft er zin in.

18. Comfort

Waarin de nieuwe minister wordt bijgepraat over de banaan, de voorlichters weten het beter en bieden de minister comfort. De uitsterving van de banaan wordt onder de pet gehouden. Van de notitie die Iggy voor de minister had voorbereid was na drie managementlagen en de communicatietoets alleen het woordje “De” van over.  De minister vraagt Iggy na afloop om te poseren voor een foto.

Het besluit

19. De ideale banaan

Waarin Iggy de ideale banaan beschrijft met marges waarbinnen deze nog aantrekkelijk is. Betty maakt er een strak wetsartikel van, zeer eenvoudig en vooral beter, in één artikel drie oude regelingen en vijf circulaires samengevat.

20. De plankalender

Waarin uit botsproeven met de stakeholders duidelijk blijkt dat het stelsel nog niet rond loopt. De datum van het van kracht worden van de wet met twee jaar wordt uitgesteld en er een kalender met woest-aantrekkelijke kleuren wordt opgesteld: wat is af, bijna af, moet beter, komt niet goed, schrappen. Elk vinkje dat gezet wordt vormt een mijlpaal, de pantry wordt dan gevuld met champagne.

21. Tegenkrachten

Waarin de bananenkoning de bui ziet hangen en tegenstand organiseert tegen de betuttelende overheid. Oogstmachines bezetten de doorgaande wegen, bananenschillen worden gestrooid op de voetpaden. Ministeriële fruitdiplomaten bemiddelen. De bananen worden getroffen door de Fruitziekte die je wist dat zou komen: De Gele Schimmel. Datum van kracht worden van de Wet Fruit en Groente wordt uitgesteld voor een periode van 18 maanden.

22. Hardlopen

Waarin Iggy moet gaan hardlopen met kamerleden en bananenhandelaren om het stemgedrag en knelpunten te inventariseren. Hij mag voor eventuele extra overtuigingskracht ook de ontspanningskamer en de Chiquita-meisjes uit de markt inzetten. Waarin de Week van het Werkplezier wordt gevierd. Iggy doet mee met “Inzicht in je innerlijke familie”, “Bewust doorademen” en doet een  “reflectiewandeling met kunst” (beperkt aantal plaatsen).

23. Vraag en antwoord

Waarin Topy al touwtje springend sturing geeft aan de beantwoording door de minister van vragen vanuit de Kamer, de pers in een dwangbuis perst en meldt dat de nieuwe minister er zin in heeft. De kamervragen moeten worden voorbereid, de nieuwe minister wil graag op elke mogelijke vraag een uitgeletterd antwoord afgedrukt in een 30 punts letter, comic sans. Woordgrapjes graag vet weergeven.

24. Hoe krom is een banaan

De Tweede Kamer debatteert over het Groente- en fruitbesluit en stemt na ellenlange onsamenhangende en fantasierijke verhalen met verschrikkelijk veel woordgrapjes, en veel hard to get om nog wat toezeggingen binnen te hengelen, in met het besluit waarin de kromming van de banaan binnen een bandbreedte is genormeerd. De wijze van meten wordt bij ministeriele regeling vastgesteld. De ambtenaren en politici komen na afloop tegelijk uit het kamergebouw en ontspannen.

De regeling

25. Meten is weten

Waarin Iggy zich verdiept in het meten van kromme voorwerpen, de cirkelbenadering, de kromtestraal, de wiskundige definiëring, de krommingstensor of de Iggy-mal passeren de revue. Iggy kiest voor een ingewikkelde wiskundige benadering en neemt in de regeling 36 bijlagen en annexen op waarin de werkwijze is beschreven.

26. Aan de slag

Waarin het gehele MT toe is aan nieuwe uitdagingen en de nieuwe managers de laatste touwtjes aan elkaar knopen. De publiekscampagne “Aan de slag met de banaan” wordt uitgerold. Er worden richtingaanwijzers geformuleerd om telers, handelaren en consumenten wegwijs te maken in het stelsel. Met cartoons en visuals wordt de complexiteit verkleuterd tot de basis.

27. Voor de vorm

Waarin de nieuwe banaan dreigt uit te sterven vanwege de monocultuur en de te sterke pesticiden. Reclamespots met Chiquita-meisjes, bananenliedjes en -tv-series brengen de Banaan 2.0 aan de man, een duurzame kweekvorm die in elke vorm kan worden geproduceerd.

28. Collationeren

Waarin de drukproeven van het hele stelsel nog eens worden nagepluisd en gecheckt wordt of het stelsel helemaal rond loopt. Het aantal medewerkers neemt elke week met de helft af, het wordt steeds gezelliger. De koptelefoons gaan af en uit gettoblasters klinkt luide bananenmuziek. Ambtenaren nemen hun huisdier en kroost mee. Voor het gebruik/reserveren van de ontspanningskamers en het toedelen van koppeltjes is een hip app-je gemaakt.

29. Hangen aan de lamp

Waarin Topy tijdens het oploopje aan de lamp hangt en meldt dat de oude minister het stokje weer overneemt omdat de vervangende minister lobbyist wordt bij de Bananenkoning. Topy meldt dat de regels over de banaan wellicht moeten worden herzien, omdat de maatschappij toe is aan een nieuw concept banaan.

30. Hoe meet je een banaan

Waarin de minister de meetmethode voor het monitoren van de kromte vaststelt in regels en 36 bijlagen. En waarin verkiezingen een geheel nieuw politiek landschap teweeg brengen.

De novelle

31. Fruitmand

Waarin Iggy een fruitmand krijgt van de Bananenkoning met bananen in 50 verschillende vormen.

32. Paniek

Waarin de programmadirecteur in paniek raakt omdat de ambtenaren en de bananen- en andere fruitkoningen de wet niet uitvoerbaar vonden en de politiek aan hun zijde krijgen. Het stelsel ziet niet op de fantasievormen die Banaan 2.0 in petto heeft. De overgebleven ambtenaren drinken meer koffie.

33. Meerderheid

Waarin de Bananenkoning een deal sluit met de fractievoorzitters, een meerderheid voor een gewijzigd stelsel voor de banaan, waarin de vorm niet meer meetelt, tekent zich af.

34. Overnieuw

Waarin Iggy opdracht krijgt alvast het stelsel aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid. Hij mag Artificiële Intelligentie toepassen. Samen met Betty Bataat worden de artikelen van wet, besluit en regeling én de memories van toelichting aangepast. Iggy wordt door Betty nog wel gewezen op zijn zwakke plekken: het is de Wet groente en fruit, met kleíne letters gr en fr en let op de volgorde, géén Groente en fruitwet! Iggy moet nog wel van rijkswege even hardlopen met zijn contacten en comfort bieden. Hij heeft het gevoel dat hij twee jaar voor de kat zijn kut heeft gewerkt.

35. Feest

Waarin Topy alle ambtenaren bedankt en aan allen door de Chiquitameisjes een banaan van rijkswege uit laat reiken, in de vorm van een torenflat. Topy meldt dat de regering inziet dat het stelsel anders moet en er een novelle moet worden opgesteld waarin het stelsel gewijzigd wordt. Alle politici moet comfort geboden worden.

36. Wat is nu een banaan

Waarin na vlotte aanvaarding van de novelle door de Tweede Kamer (“en dat was ‘m”) de Eerste Kamer bij nipte meerderheid van stemmen de wet vaststelt. “Een banaan is een weeë vrucht” (artikel 1 Wet groente en Fruit). De kromming en de meting daarvan is niet langer een criterium. De regels hiervoor worden uit het stelsel geschrapt en de wet wordt van kracht. De kamer gaat over tot de orde van de dag.

——–###——–

Igor werkte anderhalf jaar bij een ministerie, met de ziel onder zijn arm, verbijsterd door wat hij meemaakte, zag en hoorde. Houdt maar matig van bananen, wel veel van fotograferen.

Februari 2024

——–###——–

Wat lezers vonden

Hilarisch! Het zou zo kunnen zijn dat vele Haagse ambtenaren nauwelijks de ironie ervan herkennen en het lezen als een buitengewoon realistische beschrijving van hun dagelijkse werk (ambtenaar).

Hier wordt de hel beschreven! (Chiquitameisje)

Heel herkenbaar, vooral het comfort bieden (manager)

Met Abel op pad! Langs de Maas in Luik, Huy, Namen en vooral het kasteel in Ben Ahin. En door naar Genk. Een reis met de tijdmachine van professor Barabas.

 

Hoe sterk is de eenzame fietser
die kromgebogen over zijn stuur
tegen de wind
zichzelf een weg baant?

Eenzaam was ik niet, samen met vrouw en schoonzus met Jos fiets-trappend langs het Pieterpad. Een deel had ik al eens gelopen, maar nu dus drie-vier keer zo snel. De maïs-muren en plastic raai-grasvelden gaan dan lekker snel voorbij, maar de pareltjes helaas ook. Niet stoppen, door! Een terloopse blik van verwondering, normaal gesproken zou ik een fotografisch beeld maken, maar dat komt dus in het boek “Foto’s die ik niet heb gemaakt”.

De pareltjes waren:

• Het Reggedal boven Hellendoorn
• De goudkoorts bij Hellendoorn / Nijverdal
• De Sallandse Heuvelrug boven Holten
• De Dikke Boom bij Laren (de freule was niet thuis)
• De Berkel bij Almen
• De kastelen bij Vorden (hier rustte Lodewijk XIV onder een boom), op de begraafplaats rust voor eeuwig ook Arthur Conley
• Montferland bij Zeddam
• De binnenkomst van de Rijn bij Tolkamer
• De Ooijpolder, Bisonbaai en de polderdijk ten zuiden daarvan
• De heuvelen bij Groesbeek, met zicht op het Reichswald
• De Maasvallei tussen de koeien tussen Milsbeek en Gennep
• De maasheggen nabij Boxmeer

De rest was matig, met dank aan de boeren die straks de macht over Nederland krijgen, godbehoede, maar die Christenen geloof ik ook al niet. Maar met een elektrische fiets zijn die agrarische industrielandschappen dan zo voorbij. Fijne overnachtingen, en weg ben ik dan, een ommetje in de omgeving, mijn snelheid.

 

 

Wie kent de illustraties niet van de Gebroeders van Limburg, de Rembrandts van de Middeleeuwen? Op de plek van hun atelier staat nu een nieuwbouwwijk met veel trappen en pleintjes, en het restaurant De Nieuwe Winkel. Het beste groenterestaurant van de wereld met chefkok/ civiel techneut Emile van der Staak en een legioen van jonge koks. De activisten van “Blijf van mijn vlees af!” zijn inmiddels afgetaaid, want vis, vlees, boter en room komt er in deze keuken niet in.

Zoals de Fransen het ervoor over hebben een paar dagen erop uit te trekken voor een lekker maal, zo bivakkeerden wij aan de Waalkade voor de Zomeravondvoorstelling Groei. Dat wat de zomer brengt uit het smulbos en restauranttuin is de afgelopen weken, dagen, uren gegist, gefermenteerd en in talloze vrolijke gerechtjes verwerkt. Kwam geen dier aan te pas.

We zaten nog niet in ons hoekje of een ruige wildemansgast sprong met lange baard en legerkisten naast ons in hurkzit op een verhoging en vroeg naar onze drankwensen. Clean label sapjes van gegiste wortel, douglasnaalden, knollen, vlieren, kefirs, tulsi en kombu of een keur aan oranje of andersdraaiende of vergeten wijnen en bieren van duindoorn, pijnlijk zuur dus. We laten ons verrassen, want wat te te eten krijgen voorgeschoteld, is ook ongewis, hoe moet je daar nu een fles bij verzinnen? Laat ons verrassen, we gaan voor the full monty. En een voor een kwam er een stoet van jonge koks langs die vol enthousiasme hun creatie kwamen toelichten, een mond vol groenten en bloemennamen, eet smakelijk.

-even tot hier – er is thee

9 gangen, maar het waren er veel meer, kunstwerkjes van groenten, knolletjes, bloemen, boter geen boter, chocola geen chocola, niets was wat het was, maar niet zoals ooit in het Amstelhotel (broccoli vermomd als kalfszwezerik of andersom). En steeds een bijpassend drankje dat je nooit zelf zou bestellen. Een culinair avontuur is de beste samenvatting. Toppers waren de ravioli van wortel (de verantwoordelijke jongeling kwam ons een bak tonen met halffabricaat, de ravioli bestond uit verschillende laagjes wortelproduct, wortel niet echt mijn favoriet werd een delicatesse), de cervice van een of andere zwam (met het mondgevoel van vis, heel  mooie creatie!), een brioche met druipende gefermenteerde aardappel (wij zouden die thuis wegens overjarigheid weggooien, we kwijlden). Zelfs de biet, mijn minst favoriete natuurproduct, werd een redelijk lekker hapje. Maar een eikenhaas paddenstoel was een waardig alternatief  voor biet, dat moet ik onthouden. OP je bord verschenen mooie mooie landschappen van akkerweides die er nog waren voordat de BBBbb-beweging de scepter zwaaide. Korenbloemen, Komkommerkruid, viool.

-even tot hier – even overleggen over iets

Overdag is Elsalinde van Voedseltechnologie Wageningen bezig om dromen en ideetjes van de jonge koks uit te werken tot de perfectie bereikt is. 90 % van de experimenten lukt niet, maar het gaat steeds beter met de universitaire kennis. Naast de nodige erlenmeyers en koperen pannetjes en gistende weckpotten staat daar een 10 meter lange en 20 cm dikke eikenhouten tafel, waar gezelschappen private diner kunnen genieten. Er kunnen 20 mensen aanzitten, maar dat trekt de keuken niet, het is elke dag volle bak, maar met een beperkt aantal mensen. Elke dinsdagochtend komen de jonge koks bijeen om hun dromen te delen voor nieuwe gerechtjes “ik wil iets met een combinatie van bijenwas (o nee dat mag niet) met schorpioenstaart (mag ook niet, ontslag), ik wil iets met zuring en omgewaaide wilgenbast (applaus). Elk seizoen komt er een nieuwe show (Ontwaken – Groei – Overvloed – Winterslaap). Doet me denken aan de Einsturzende Neubauten die bij elke opname van een nieuwe elpee bijeen komen en iedereen neemt zijn nieuw uitgevonden instrumenten mee, bijeen gesmeed uit vliegtuigmotoren, winkelwagentjes of glasbak. En dan de show maken!

even tot hier, wordt weer gebeld – of moet eten

Eentje van de crew kwam even vragen hoe we erbij zaten, gaat het te snel, te langzaam? Moet er meer drank bij, meer brood, meer seks? We kozen voor minder snelheid. We hoefden immers geen trein te halen.

Een nieuw gerechtje kwam op tafel, een groene klodder pasteuze verf met een lolly met allerhande zaad en quinoa rondom een tempeh (hoe spreek je die beide woorden uit, vroeg de chef ons af) aan een heel mooi stokje, het oog wil zeker wat.  De klodder mahonie week steeds voor je lepeltje, maar eenmaal te pakken, had ie je te pakken. Chefkok was verheugd dat Judiths ouders ook al mahonieplanten hadden, want dit wordt de toekomst! Binnenkort in de super (mijn Albert Heijn was helaas net afgebrand).

Of we tussendoor nog een kaasplankje wilden? Buiten de kaart om uiteraard. Het was dus geen kaas, want dat doen we daar niet. Iets met 3 soorten wortelstengels rode kool, biet, ik kan het me niet meer heugen. Hadden we beter niet kunnen doen. We hadden als eerste amuse, de hele avond kwamen er amuses, hihihi, al een kaas gemaakt uit amandelen, én doperwten-foetussen.

Het programma kwam ten einde, er werd afgeteld met enkele gerechtjes, nog even thee van vijgenblad, dropplant en kamille, slow coffee van koffieboon die in een besje groeit. Cafeïnevrij was niet gelukt, dat was dan wel wat jammer. Met bijzondere bonsbons en iets met kastanjeleer.

De viking met baard zei dat het feest nu ten einde was, nu moet er betaald worden. Het meervoudige van een gemiddeld mondiaal maandsalaris ging over tafel. En dit was nog het goedkoopste twee-Michelin-sterren restaurant van Nederland. Mijn gratificatie van de burgemeester van Haarlem en het einde van mijn hypotheek verzacht veel, ik ben het alweer vergeten. Het was een fijne avond. Je laat het over je heen komen. Dus niet als hier thuis als je even gestoord wordt dit verhaal onderbreken,

oh de huistelefoon – ik moet eten koken, ik weet wel iets …

Het moest er een keer van komen, op stap met Natascha, mijn prima de luxe. Via Schokland en de Koloniën van Weldadigheid naar een hutje op de hei: het Nivon-huis, waar we, geheel volgens Spaanse traditie, pas om 10 uur aan de zelfgebakken dis gingen, ojee ze gaan nu pas eten, mompelden de overige natuurvorsers ons toe. Na een doorwaakte nacht op hunebed D53 tussen de snorrende en klapperende nachtzwaluwen toch weer in de morgenstond met de yoga-oefeningen in de weer.

Klapper was de Rolling Stones tentoonstelling Unzipped, haar andere familie. Een snuifje Lemmer tot slot. Weer heel andere frisse mensen daar.